بررسی چرایی کمبود تجهیزات پزشکی در کشور

کمبود تجهیزات پزشکی این روزها در کنار کمبود دارویی از جمله مسائلی است که موجب نگرانی بسیاری از بیماران، پزشکان و کارشناسان شده است. در روزهای گذشته خبرهای مختلفی از کمبود ۲۰۰ قلم از تجهیزات پزشکی مورد نیاز در مراکز درمانی، کلینیک‌ها و مراکز آزمایشگاهی منتشر شد.این موضوع از سوی وزارت بهداشت و اداره کل تجهیزات پزشکی سازمان غذا و دارو تکذیب شد، حتی «روح الله مزینانی» مدیرکل تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو، در واکنش به کمبود بیش از ۲۰۰ قلم تجهیزات مصرفی در بیمارستان‌ها، گفته است که اعداد و ارقام مبهمی که در رابطه با کمبودها عنوان شده است نسبت به تنوع و تعداد ثبت ۳۷۸ هزار کد IRC تجهیزات پزشکی در کشور که ۲۴۰ هزار عدد آن مصرفی است، با نگاه منصفانه به فرض درست بودن نیز نسبت به تعداد کالاهایی که مدیریت می‌شود، عدد بالایی نیست.

به گفته وی بنابر اطلاعات سامانه TTAC، موجودی تجهیزات پزشکی مورد نیاز کشور برای اقلام گروه‌های تخصصی مختلف نظیر ارتوپدی، قلب و عروق، چشم و مغز و اعصاب، با لحاظ ذخیره های احتیاطی به میزان کافی است و در وضعیت مناسب تامین است.مزینانی همچنین از صادرات تجهیزات پزشکی به۶۰ کشور دنیا خبر داد و گفت: یک هزار و ۸۵۰ پروانه صادراتی از سوی اداره کل تجهیزات و ملزومات پزشکی، صادر شده است.همچنین محصولات تولید داخل به بیش از ۶۰ کشور دنیا صادر می‌شود.

در هر دو حوزه دارو و تجهیزات پزشکی وضعیت خوشایندی حاکم نیست

علی‌رغم این گفته‌ «همایون سامه‌یح» عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا وضعیت نامناسب در بازار تجهیزات پزشکی و اقلام دارویی کشور را تأیید کرد.

سامه‌یح با بیان اینکه در هر دو حوزه دارو و تجهیزات پزشکی وضعیت خوشایندی حاکم نیست، اظهار کرد: باید این مشکلات هرچه زودتر جمع شود، چرا که دیگر آزار دهنده شده است.

دلایل اصلی کمبود تجهیزات پزشکی

سامه‌یح در رابطه با دلایل اصلی کمبود تجهیزات پزشکی است، گفت:‌ تحریم یک مسأله اساسی است که اجازه نمی‌دهد به سهولت اقلام مورد نیاز را وارد کنیم، ما در همه موارد خودکفا نیستیم و باید برخی از تجهیزات را از کشورهای خارجی وارد کنیم.

وی ادامه داد: ما می‌خواهیم خودکفا شویم، تولید داخل داشته باشیم و بسیار هم خوب است، اما همین‌ها هم نیاز به بودجه دارند، اگر نقدینگی در دست ارگان‌های مرتبط قرار نگیرد، همین تولید هم انجام نمی‌گیرد.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در ادامه با بیان اینکه هم تحریم‌ها و هم عدم تأمین نقدینگی به هم ارتباط دارند، گفت: در دو سال گذشته، سه سال گذشته وضعیت کشور همین گونه بوده و تفاوت چندانی با الان نداشتیم با این حال این معضلات را در حوزه دارو و تجهیزات نیز نداشته‌ایم.

سامه‌یح بیان کرد: در سال‌های گذشته هم تحت تحریم بودیم، اما این مشکلات الان را نداشتیم.متأسفانه ما قبلا در گزارش‌های مختلف نسبت به تبعات حذف ارز ترجیحی در مورد دارو و تجهیزات تذکر داده بودیم،‌ متأسفانه این کار بدون فراهم شدن زیرساخت‌ها انجام و این مشکلات را به دنبال خود داشت.

پویایی در اقتصاد سلامت کشور وجود ندارد

اگرچه تمامی حوزه‌ها و رشته‌های پزشکی نیازمند تجهیزات واقلام خاصی هستند با این حال کمبودها در برخی رشته‌ها مانند مغز و اعصاب، آزمایشگاه‌های پاتولوژی و تشخیص طبی بسیار حیاتی است.

«بابک زمانی» عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در رابطه با کمبود تجهیزات پزشکی اظهار کرد: کمبود تجهیزات یک مسأله مزمن است؛ ورود تجهیزات پزشکی به کشور مانند گذشته به سهولت صورت نمی‌گیرد و همین امر مشکلات زیادی را به وجود آورده است.

وی افزود: مشکل دیگری که برای تجهیزات پزشکی در حوزه بیماری‌های مغز و اعصاب پیدا شده، این است که هزینه‌ها برای خرید تجهیزات،‌ نگهداری و تعمیرات آنها بسیار زیاد شده است و از طریق تعرفه‌های پزشکی باید هزینه‌ها پرداخت شود بر همین اساس نوسازی آنها با مشکل مواجه شده است.

عضو هیئت رئیسه انجمن جهانی سکته مغزی در رابطه با وضعیت تجهیزات پزشکی مرتبط با سکته مغزی نیز اظهار کرد: مشکل اصلی ما در ایران عقب افتادگی از تکنولوژی‌های جدید سکته مغزی نسبت به جهان است. درمان سکته مغزی وابسته به تجهیزات جدید و به روز است؛ این تکنولوژی‌ها در بیشتر کشورها پیشرفت کرده و متأسفانه در کشور ما این اتفاق نیفتاده است و پویایی در اقتصاد سلامت ما وجود ندارد که بتواند تکنولوژی روز را به ما بدهد.

رئیس سابق انجمن سکته مغزی ایران یادآورشد: تحریم‌ها در این حوزه تأثیر خود را گذاشته است، اما مسأله اصلی ما اقتصاد سلامت است. اقتصاد باید هزینه هر کاری را با در نظر گرفتن کلیه جوانب مانند پرداخت دستمزد کاربر،‌ هزینه، سرعت و زمان تعمیر آن، جایگزینی دستگاه و تصمیمات مرتبط با آن باید در نظر گرفته شود.

وی تأکید کرد: در همه جای دنیا وقتی یک نفر سکته مغزی می‌کند اگر در همان سه ساعت اول به بیمارستان برسد و با تجهیزات پزشکی آن لخته را خارج کنند افراد نجات پیدا می‌کنند. در واقع از هر سه نفر سکته مغزی دو نفر نجات پیدا می‌کنند. این یک کار خیلی پیچیده‌ای است که بخشی از آن طریق تیم‌ نیروی انسانی است که در کشور ما به دلیل ضعف اقتصاد سلامت اصلا امکان پرداخت دستمزد برای کسانی که باید نیمه شب بر سر بیمار حاضر شوند پیش‌بینی نشده و بخش دیگر آن هم تجهیزات و وسیله‌ای است که باید وارد مغز شود و بتواند این لخته را خارج کند. ما در تمامی این بخش‌ها ضعف داریم که دلیل اصلی آن نحوه توزیع منابع برای این موارد است.

زمانی یادآور شد: اولین کار این است که مدیریت اقتصاد سلامت و تجهیزات پزشکی را به خود پزشکان واگذار کنند و تصمیم گیری در مورد منابع مالی آن هم بر عهده آنها باشد. جامعه پزشکی و متخصصان باید مورد اعتماد قرار بگیرند و آنها خیر و صلاح اینکه چه تجهیزاتی مورد نیاز است را تأیید کنند.

دبیر سابق انجمن علمی مغز و اعصاب ایران همچنین در پاسخ به این موضوع که اگر این مدیریت در اختیار پزشکان قرار بگیرد امکان تعارض منافع به وجود خواهد آمد، گفت:‌ اگر همه چیز روشن باشد، بخشی از پزشکان مسئول نظارت و بخشی دیگر از آنها نیز مسئول تهیه این اقلام باشند و همزمان بخش‌های غیرپزشک نیز مسئول نظارت مستقیم بر این فرآیند باشند تعارض منافعی به وجود نخواهد آورد.

مشکل در واردات دستگاه‌های هایتک و کیت‌های آزمایشگاهی

«محمد علی برومند» عضو هیئت مدیره انجمن پاتولوژی ایران هم در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در مورد وضعیت تجهیزات آزمایشگاهی اظهار کرد: در حال حاضر ما هم با مشکل واردات دستگاه‌های هایتک و کیت‌های آن که در آزمایشگاه‌ها کاربرد دارند با مشکل مواجه هستیم و از سوی دیگر تأمین این تجهیزات نیز به دلیل هزینه بسیار زیاد دچار چالش شده‌اند.

وی افزود: از جمله دلایل این مشکلات نخست، خروج این تجهیزات از اولویت تخصیص ارز است که در نتیجه آن این وسایل با قیمت بسیار گرانی به دست ما می‌رسند، آزمایشگاه‌ها در این زمینه با مشکلات جدی مواجه شده‌اند و برخی از شرکت‌ها نیز به صورت قطره چکانی برخی از این کیت‌ها را در اختیار آزمایشگاه‌ها قرار می‌دهند که نمی‌توانند همه مشکلات را پوشش دهند. بعضی از آزمایشگاه‌‌ها هم از تجهیزات و اقلامی که در انبارهای خود دارند استفاده می‌کنند تا به مشکل برنخورند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران یادآور شد: برخی از آزمایشگاه‌ها که توان خریداری این تجهیزات را ندارند به سمت استفاده از تجهیزات ایرانی‌ رفته‌اند که مواد اولیه آنها وارداتی است و متأسفانه در این حوزه هم کمبود دارند.

برومند همچنین یادآور شد: در حوزه اقلام مصرفی آنچه تولید داخل کشور است، مشکلی نداریم با این حال در حوزه تأمین اقلام مصرفی خارجی آزمایشگاه‌ها دچار مشکل هستند.

وی یادآور شد: این مشکلات هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی وجود دارد، مشکلات بخش دولتی به دلیل پایین بودن تعرفه‌ها نسبت به بخش خصوصی چندین برابر این بخش است.

برومند اظهار کرد: در قسمت‌هایی که تکنیک‌های جدیدتری استفاده می‌شود، نیاز به کیت‌ها و تجهیزات جدیدتری وجود دارد و باید حتما واردات آن انجام شود در غیر صورت آزمایش‌های مولکولی ما با مشکل مواجه خواهند شد.