پژوهشگران با انجام یک مطالعه، کیفیت آب دستگاه‌های دیالیز سه بیمارستان در آذربایجان شرقی را مورد بررسی قرار دادند و عنوان کردند که استانداردهای ملی در خصوص کنترل کیفیت آب بخش دیالیز وجود نداشته و اقدامات و پارامترهای پایش‌شده در بیمارستان‌ها تفاوت زیادی با دستورالعمل مطرح در استانداردهای بین‌المللی دارند.
«همودیالیز» فرآیندی حیات‌بخش برای بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیه است که طی آن سموم تجمع‌یافته در خون بیمار تصفیه شده و همراه با آب دفع می‌شود.
در خصوص بیماران همودیالیز، نکته‌ای که لازم است مدنظر قرار گیرد، آن است که این بیماران طی فرآیند درمانی در معرض حجم بسیار زیاد آب قرار می‌گیرند. مایع دیالیز شامل مخلوطی از مواد اولیه تغلیظ‌شده الکترولیت‌ها و آب به نسبت یک به ۳۴ است. مایع تغلیظ‌شده به صورت تجاری و با کیفیت یکسان تولید می شود؛ ولی ممکن است آب استفاده‌شده دارای کیفیت متفاوتی باشد.
به گزارش موپنا، آب شبکه توزیع شهر اگرچه از نظر کیفیت مطابق استانداردهای آب شرب است، ولی به دلیل دارا بودن بعضی عناصر بدون تصفیه تکمیلی، جهت فرآیند دیالیز مناسب نبوده و می‌تواند خطرات زیادی برای چنین بیمارانی به همراه داشته باشد. به هیمن دلیل برای استفاده از چنین آب‌هایی در مراکز دیالیز باید آن‌ها را مجددا مورد تصقیه تکمیلی قرار داد.
با توجه به نقش مهم عملکر تصفیه آب در مراکز دیالیز و نیز تاثیر کیفیت شیمیایی و میکروبی آب دیالیز در سلامتی و افزایش طول عمر بیماران کلیوی، پژوهشگران با انجام یک مطالعه کیفیت آب در بخش دیالیز را مورد بررسی قرار دادند.
در این مطالعه بخش دیالیز سه بیمارستان وابسته به دانشگاه علوم پزشکی در شهرهای تبریز، اسکو و عجب‌شیر استان آذربایجان شرقی، بررسی شدند. بخش دیالیز این بیمارستان‌ها در مجموع دارای ۶۰ تخت فعال و هفت دستگاه اسمز معکوس است و منبع تامین آب مورد نیاز این بخش، آب شهری است. برای تهیه اطلاعات مربوط به کیفیت آب ورودی دستگاه‌های دیالیز، اطلاعات بایگانی‌شده موجود مربوط به نتایج کنترل کیفی و آنالیز آب ورودی و تولید شده در طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ استفاده شد.
بررسی‌های این مطالعه نشان داد که اختلاف معنی‌داری بین کیفیت آب، پیش و پس از سیستم اسمز معکوس وجود دارد. همچنین مشخص شد که به جز کلسیم، منیزیم، فلوراید و نیترات، غلظت بقیه کاتیون‌ها و آنیون‌ها در ۱۰۰ درصد نمونه‌ها کم‌تر از حد استاندارد ارزیابی شد.
در این مطالعه عنوان شد که نمونه‌های آب ورودی به دستگاه دیالیز در حدود پنج درصد موارد دارای آلودگی توتال باکتری‌های کلی‌فرم بود و در هیچ‌کدام از نمونه‌ها، کلی‌فرم مدفوعی وجود نداشت.
بر اساس مشاهدات این پژوهش، دفعات و تواتر زمانی انجام آزمایشات، در بیمارستان‌ها رعایت نشده بود.
همچنین در این مطالعه مشاهده شد که با وجود خطر فلزات سنگین برای سلامتی بیماران دیالیزی، آزمایشات فلزات سنگین بر روی آب دیالیز انجام نمی‌گیرد.
بر اساس بررسی‌های این پژوهش، استانداردهای ملی در خصوص کنترل کیفیت آب بخش دیالیز وجود نداشته و اقدامات و پارامترهای پایش‌شده در بیمارستان‌ها تفاوت زیادی با دستورالعمل مطرح در استانداردهای بین‌المللی دارند.
پژوهشگران این مطالعه در خصوص نتایج به‌دست آمده می‌گویند: نیاز به تدوین استاندارد ملی در خصوص کنترل آب دیالیز، آزمایش تمام پارامترهای کیفی آب دیالیز برطبق استانداردها در دفعات و بازه‌های زمانی منظم، آگاه‌سازی هرچه بیشتر مدیران بیمارستان و کارشناسان بهداشت محیط در رابطه با اهمیت کیفیت آب دیالیز در سلامتی و افزایش امید به زندگی بیماران دیالیزی احساس می‌شود.
در انجام این مطالعه میکائیل عباس‌زاده، محمد مسافری، محمدعلی عابدپور؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تبریز، به همراه سمیرا شیخ‌الاسلامی از اداره کل سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «ارزیابی کنترل کیفی فیزیکوشیمیایی و میکروبی آب دستگاه‌های همودیالیز در بیمارستان‌ها» در مجله تصویر سلامت مرکز تحقیقات مدیریت خدمات بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، منتشر شده است.
